Nghiên Cứu Khoa Học

Trước khi có thông báo chính thức về chủ nhân của giải Nobel Vật lý 2012, rất nhiều ý kiến đã cho rằng sự phát hiện về hạt Higgs boson sẽ được trao giải thưởng Nobel danh giá.

Một phần của máy gia tốc hạt lớn nhất thế giới LHC.

Mùa hè vừa qua, các nhà vật lý hạt làm việc tại chiếc máy gia tốc hạt lớn nhất thế giới (Large Hadron Collider- LHC) thông báo rằng họ cuối cùng cũng đã tìm ra thứ được gọi là hạt Higgs boson sau nhiều thập kỷ nghiên cứu. Gần đây, các tin đồn bắt đầu rộ lên rằng giải Nobel Vật lý 2012 sẽ được trao tặng cho đội nghiên cứu chịu trách nhiệm phát hiện hạt hoặc những nhà khoa học đã dự đoán về sự tồn tại của hạt gần 50 trước đây.

Viện Hàn lâm Khoa học Hoàng gia Thụy Điển mới đây đã công bố giải Nobel Vật lý thuộc về hai nhà vật lý học người Pháp Serge Haroche và David Wineland người Mỹ với công việc tiên phong của họ trong quang học lượng tử- nghiên cứu về sự tương tác cơ bản giữa ánh sáng và vật chất.

Vậy tại sao vinh quang lại không đến với hạt Higgs?

"Vẫn còn là quá sớm." George Smoot của Đại học Berkeley, California, người đã được trao tặng giải Nobel Vật lý 2006 với John Mather cho công trình nghiên cứu về bức xạ vi sóng vũ trụ trong không gian còn sót lại từ vụ nổ Big Bang, nói. Phát hiện của họ đến từ các phép đo được thực hiện bởi vệ tinh COBE thuộc NASA sau khi nó ra mắt vào năm 1989.

Ủy ban Nobel thường mất rất nhiều thời gian mới trao thưởng cho các khám phá khoa học. Năm ngoái, Saul Perlmutter, Brian Schmidt và Adam Riess đã giành giải thưởng cho công việc của họ vào những năm 1990 cho thấy sự nở rộng của vũ trụ đang tăng tốc. Và sự chậm chễ như vậy là điển hình của giải Nobel.

Các nhà khoa học đã dự đoán sự tồn tại của hạt Higgs từ những năm 1960 để giải thích vì sao các hạt khác có khối lượng. Năm nay, hai thí nghiệm của LHC đã thu thập đủ dữ liệu để chứng minh rằng một loại hạt mới đã được tạo ra với những tính chất được dự đoán là của hạt Higgs. Tuy vậy, các nhà khoa học vẫn chưa thể xác định chắc chắn hạt này chính là hạt Higgs boson.

Tuy vậy, có ý kiến cho rằng phát hiện này đã đủ để có thể vinh danh những người đã tiên đoán được sự tồn tại của hạt Higgs, bao gồm Peter Higgs, lý thuyết gia 83 tuổi từ Đại học Edinburgh, Scotland, người đã đoán ra loạt hạt từ năm 1964. Số khác cho rằng đội nghiên cứu tìm ra hạt nên được trao giải.

Nhà vật lý Peter Woit của Đại học Colombia đã đề nghị rằng ủy ban Nobel nên phá vỡ truyền thống và trao giải những tổ chức, tập thể thay vì chỉ trao cho một cá nhân, trong trường hợp này là đội nghiên cứu đứng sau máy gia tốc hạt LHC (được chạy tại phòng thí nghiệm CERN, Thụy Sĩ) và 2 thí nghiệm chính của họ, ATLAS và CMS, đã giúp tìm ra hạt Higgs boson.

Có lẽ một năm nữa sẽ đủ để chứng tỏ chắc chắn loại hạt mà LHC tạo ra chính là hạt Higgs boson.

Hơn nữa, thông báo của LHC được công bố vào mùa hè, đơn giản là đã bỏ lỡ thời hạn đề cử cuối cùng cho giải Nobel năm nay.

"Thông báo phát hiện đến quá muộn." Frank Wilczek, người thắng giải Nobel Vật lý 2004 nhờ nghiên cứu về tác động lực mạnh mẽ giữ các hạt nhận nguyên tử lại với nhau, nói. "Danh sách đề cử chính thức đóng lại vào ngày 1 tháng 2. Có nhiều cách để mở rộng quy tắc, nhưng rõ ràng là ủy ban có liên quan cảm thấy rằng không có đủ lý do thích đáng để làm vậy trong trường hợp này."

Wilczek cũng nhấn mạnh rằng tuy không có thông tin chính thức về những quyết định của ủy ban Nobel, ông vẫn cho rằng năm tới, lý thuyết về hạt Higgs sẽ có nhiều khả năng nhận giải.

(Theo Báo Dân Trí)