Tin Tức Các Báo

Năm 2013 là năm dấu mốc quan trọng trong chặng đường hơn 20 năm phát triển mô hình trường ĐH, CĐ NCL, trong thời gian đó mô hình các trường NCL phát triển đã tạo nên một bức tranh mới mẻ cho hệ thống giáo dục đại học, đóng góp không nhỏ về nhân lực cho sự phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.

Trường NCL góp một lượng ngân sách lớn cho nhà nước

Theo số liệu mới nhất thì hiện cả nước có 83 trường ĐH, CĐ NCL, trong đó có hơn 30 trường đã hoạt động vô cùng hiệu quả, góp phần tạo nên diện mạo mới của nền giáo dục nước nhà, tạo thêm nhiều cơ hội được học tập và tạo việc làm cho hàng chục vạn người. 

Mới đây GS. Trần Hồng Quân – Chủ tịch Hiệp hội các trường ĐH, CĐ NCL Việt Nam (VIPUA) đã từng phát biểu trong buổi làm việc với Ủy ban Văn hóa, giáo dục, thanh niên, thiếu niên và nhi đồng của Quốc hội và Bộ GD&ĐT rằng, để phát triển đất nước, để tạo nên sức mạnh trí tuệ của quốc gia, để bảo vệ chủ quyền, để duy trì và phát triển nền văn hóa có bản sắc dân tộc thì dứt khoát không thể hi sinh một trong hai yếu tố là quy mô và chất lượng đào tạo. 

Bởi thực tế, ở Việt Nam chỉ dành 20% ngân sách nhưng tính ra chi phí bình quân trên đầu người về giáo dục thuộc loại thấp nhất trong khu vực. Chi phí bình quân để đào tạo 1 sinh viên đại học/1 năm chỉ vài trăm đô la, và con số này chưa nước nào thấp như vậy. Để giải quyết bài toán này cần phải có chính sách cho xã hội hóa giáo dục, mà trong đó các trường NCL đóng vai trò chủ yếu.

Trường ĐH Thăng Long -mô hình trường NCL đầu tiên của cả nước.

Tuy nhiên, việc hỗ trợ để các trường NCL phát triển thì chưa tương xứng với những tiềm năng đã có. Theo GS. Trần Hồng Quân, nếu đã cho thành lập các trường ĐH thì cần cho quy chế tự chủ, nhà nước chỉ cần có những chế tài để xử lý khi vi phạm, lúc đó các trường mới có thể hoạt động trong một hành lang thông thoáng, các trường công lập và NCL mới có thể cùng nhau cạnh tranh lành mạnh, nâng cao chất lượng giáo dục ĐH Việt Nam lên tầm cao mới.

GS Trần Xuân Nhĩ – Phó Chủ tịch VIPUA, nguyên Thứ trưởng Bộ GD&ĐT cũng cho rằng, nguồn lực để phát triển giáo dục không đủ trong khi đó nhà nước ôm hết mọi thứ thì không thể giải quyết được tốt vấn đề giáo dục, cho nên giải quyết nguồn lực như thế nào tôi cho phải là xã hội hóa, xã hội hóa không phải phân tán mà nhà nước phải hỗ trợ bằng những chính sách.

“Chúng tôi sơ bộ tổng kết, trong vòng từ năm 2000 đến nay các trường ĐH, CĐ NCL đã đóng góp cho nhà nước khoảng hơn 30 nghìn tỉ, nếu tính từ thời trường ĐH Thăng Long năm 1988 đến nay thậm chí đã lên tới 50-60 nghìn tỉ, trong khi nhà nước không phải bỏ đồng nào” GS. Trần Xuân Nhĩ cho biết.

Cũng theo GS. Nhĩ, nhà nước chỉ nên ôm lấy một số trường, chỉ đầu tư cho một số trường nào đó còn những trường khác từng bước chuyển sang hình thức xã hội hóa. Không nên mở các trường công lập nhiều, nếu mở thì mở các trường ngoài công lập. 

Quan điểm của GS. Nhĩ cho rằng, với hơn 400 trường ĐH, CĐ như hiện nay không phải là nhiều, vấn đề ở đây là chúng ta đang có tốc độ phát triển quá nhanh các trường. GS. Nhĩ nêu quan điểm, nếu sinh ra đứa con bị suy dinh dưỡng ông sẽ cho thêm sữa để được trưởng thành chứ không đồng tình quan điểm bỏ mặc cho chết.

Cùng quan điểm này, GS. Đào Trọng Thi - Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, giáo dục, thanh niên, thiếu niên và nhi đồng của Quốc hội khẳng định, chủ lực xã hội hóa giáo dục là khối các trường ĐH, CĐ NCL. 

Một trong hai giải pháp mà GS. Đào Trọng Thi đưa ra để hỗ trợ cho nguồn ngân sách 20% chi cho giáo dục là tăng cường xã hội hóa, phải sử dụng nguồn từ xã hội hóa, điều này không những các trường ngoài công lập mà các trường công lập cũng phải xã hội hóa bằng cách có sự đóng góp từ sinh viên nhiều hơn (thông qua học phí) và nhà nước không bao cấp nhiều.

“Chủ lực của xã hội hóa giáo dục là khối các trường đại học ngoài công lập, phát triển các trường thuộc khối ngoài công lập đây là một chủ trương lớn chứ không phải là một giải pháp tình thế” GS Thi cho hay.

Vẫn còn những nỗi lo từ cơ chế

Trong những năm gần đây xã hội, dư luận cho rằng nhiều trường ĐH, CĐ NCL không tuyển được sinh viên, không thu hút được sinh viên theo học, học phí cao...nhưng đó chỉ là bề nổi của vấn đề. Vấn đề mấu chốt ở đây theo lãnh đạo nhiều trường ĐH, CĐ NCL là cơ chế cho các trường phát triển thì hầu như chưa được thực thi bình đẳng so với trường công lập.

Nói về sự ra đời và thực trạng của giáo dục ĐH, CD NCL hiện nay, GS. Trần Hồng Quân cho biết, các trường ra đời chủ yếu không phải để giải quyết vấn đề kinh phí đầu tư cho nhà nước; quan trọng hơn, đây là mô hình tổ chức ĐH năng động, tự chủ, có động lực tự thân để phát triển không ngừng. Nhưng buồn thay, các chính sách về giáo dục lại thể hiện sự đánh giá không đúng vai trò của giáo dục ĐH, CĐ NCL, dường như chưa coi đó là một phần của nền giáo dục ĐH VN, dẫn đến những bất cập về chính sách.

Nếu theo chỉ đạo của Chính phủ thì các cơ sở giáo dục NCL sẽ được giảm hoặc miễn thuế; nhưng hiện nay các trường vẫn phải đóng 25% thuế, thực tế là bổ vào học phí trên đầu sinh viên. Sinh viên ngoài công lập chịu 100% chi phí, sinh viên công lập lại được nhà nước hỗ trợ khoảng 70%, rõ ràng rất không bình đẳng. Vô lý còn thể hiện ở chỗ, tiền đầu tư của nhà nước cho giáo dục là tiền đóng thuế của toàn dân nhưng cùng là sinh viên thì công lập được hưởng, còn ngoài công lập lại không được hưởng.

Một vấn đề khác liên quan tới chuyển đổi mô hình từ dân lập sang tư thục hiện nay đối với 19 trường ĐH, CĐ NCL vẫn chưa được giải quyết dứt điểm. 

Trong Luật Giáo dục năm 2005 và các văn bản dưới luật cũng đã chỉ rõ quy định về loại hình trường. Theo đó, ở ĐH không có loại hình trường ĐH dân lập. Do vậy, Chính phủ đã ban hành Quyết định số 112/2006/QĐ-TTg cho phép 19 trường Đại học dân lập được phép chuyển đổi sang loại hình trường ĐH Tư thục.

Tuy nhiên, phải chờ tới ngày 16/7/2010 Bộ GD&ĐT mới ban hành Thông tư hướng dẫn số 20 về việc chuyển đổi này. Tính tới thời điểm này sau khi có Thông tư hướng dẫn của Bộ GD&ĐT mới có 2 trường đã thực hiện xong việc chuyển đổi sang trường tư thục (Đại học Thăng Long và Đại học Quốc tế Hồng Bàng). 

Thực tế, nhiều trường vẫn đang loay hoay với Thông tư 20 của Bộ GD&ĐT, lãnh đạo các trường cho rằng, khi áp dụng Thông tư 20 nhiều vấn đề phức tạp xuất hiện và khó giải quyết. Nhiều câu hỏi được đặt ra là: Trường Đại học có phải là doanh nghiệp không? Hội đồng quản trị của trường bầu theo đối vốn hay đối nhân là hợp lí? Trong khi vốn của nhà đầu tư được bảo toàn thì vốn vô hình (công lao sáng lập...) lại không được bảo toàn?...

Thực tế sau 7 năm ban hành Quyết định 122 mới có 2 trường (2/19 =10,5%) thành trường ĐH tư thục, một tỉ lệ quá thấp so với yêu cầu thực tế.

Liên quan tới vấn đề tuyển sinh của các trường ĐH, CĐ NCL, GS. Đào Trọng Thi nêu thực trạng các trường NCL những năm qua thường không tuyển được sinh viên, ở đây có một mấu mà chốt lâu nay chúng ta chưa nghĩ tới đó là không kiểm tra các trường công lập về việc xác định chỉ tiêu, nhiều trường xác định chỉ tiêu không đúng, vượt lên so với quy định sinh viên/giảng viên và mét vuông sàn/sinh viên.

Ngoài hai tiêu chí sinh viên/giảng viên và số mét vuông/sinh viên để xác định chỉ tiêu cho các trường, ông Đào Trọng Thi kiến nghị tiếp một tiêu chí khác, theo ông là rất quan trọng, nếu thêm được tiêu chí này sẽ giải quyết được vấn đề tuyển sinh đối với các trường ngoài công lập. Theo đó, đề nghị thêm tiêu chí tỉ suất đầu tư cho mỗi sinh viên. Vì thực tế, các trường ngoài công lập thu học phí của sinh viên để có chi phí đào tạo, trong khi các trường công lập được nhà nước đầu tư, nếu các trường tuyển nhiều sinh viên đương nhiên phần đầu tư của nhà nước bị chia nhỏ và tỉ suất/sinh viên lúc đó giảm xuống.

Ông Lê Văn Học – Phó Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, giáo dục, thanh niên, thiếu niên và nhi đồng của Quốc hội từng nói rằng, một số cơ chế chính sách với các trường ĐH, CĐ NCL còn xa thực tế. Cụ thể như việc chủ trương giao đất sạch cho các trường, nhưng hiện chưa có trường nào gọi là có được đất sạch, và ông Học khẳng định nếu chúng ta không có tiền đền bù mặc dù luật của nhà nước đã quy định là thế nhưng còn “lệ làng” thì không bao giờ có đất để xây dựng trường.

Vấn đề tuyển sinh của các trường ĐH, CĐ NCL theo đề nghị của ông Lê Văn Học hiện chúng ta đã có Luật Giáo dục đại học và luật cũng đã quy định các trường được phép tự tuyển sinh, tự ra đề. nếu bộ Giáo dục tuyên bố sau năm 2015 mới đổi mới thì không khác gì Luật sẽ vứt vào sọt rác.